Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
post
Lesezeit: 5 Minuten

In veel ambachtelijke bedrijven, laboratoria of productiebedrijven komt het dagelijks voor dat werknemers alleen werken. Vooral op bouwterreinen of op externe locaties worden montage- en onderhoudswerkzaamheden vaak door een enkele werknemer verricht. In principe is dat geen probleem, zolang het risico op ongelukken of verwondingen er niet door toeneemt.

Er gelden in België geen bijzondere wettelijke voorschriften voor alleen werken. Werkgevers zijn verantwoordelijk voor de veiligheid van werknemers, of ze nu alleen werken of niet. Voor eenpersoonsposten is het wel vaak nodig om extra maatregelen te treffen om de veiligheid van werknemers te kunnen garanderen. In dit artikel adviseren we u hoe u het alleen werken zo veilig mogelijk kunt maken voor uzelf en uw werknemers.

Wat betekent het om alleen te werken?

Onder alleen werken geldt elke werkzaamheid die buiten de roep- en zichtafstand van andere mensen wordt uitgevoerd. Het is geen vereiste dat u de enige persoon op een bouwterrein of in het bedrijfsgebouw bent: zodra u een ongeval op het werk zou kunnen krijgen zonder dat iemand anders dit merkt, wordt uw werkzaamheid beschouwd als alleen werken. Vrij veel dagelijkse werksituaties gelden dus als zodanig. Typische voorbeelden zijn:

  • Montage- of reparatiewerkzaamheden op locatie
  • Kleine klusjes van aannemers (bijv. in particuliere huishoudens)
  • Schoonmaken van gebouwen na sluitingstijd
  • Werken in geautomatiseerde bedrijfsomgevingen
  • Werken in kleine of eenmanszaken
  • Magazijnwerk of afvalverwijdering in de kleinhandel
  • Beveiligings- en bewakingswerk
  • Werk in de land- en bosbouw

Gaat het om niet-gevaarlijke activiteiten, dan hoeft de werkgever alleen zijn algemene, elementaire wettelijke verplichtingen na te komen. De situatie is echter anders wanneer zogenaamd gevaarlijk werk alleen wordt verricht. Dit omvat alle activiteiten die een verhoogd veiligheidsrisico inhouden, zoals werken op hoogte, alleen werken in het laboratorium (met gevaarlijke stoffen) of met elektrische apparatuur. Dit geldt niet uitsluitend voor alleen werken, maar ook voor gevaarlijk werk waarbij meerdere werknemers aan de slag zijn.

Om te zorgen voor voldoende bescherming tegen ongevallen, overeenkomstig de Belgische wetgeving, moet de werkgever een risicoanalyse van de werkzaamheden uitvoeren. Op basis van deze evaluatie moeten speciale beschermingsmaatregelen worden genomen. Dit kunnen preventieve maatregelen zijn die voorkomen dat er ongevallen gebeuren, of maatregelen die zorgen voor snelle hulp als er toch een noodsituatie ontstaat.

Welke maatregelen zorgen voor veiligheid bij alleen werken?

Alle werkzaamheden waarbij sprake is van verhoogd risico, moeten zoveel mogelijk onder deskundig toezicht worden uitgevoerd. Als het niet kan worden vermeden dat gevaarlijk werk door een enkele persoon wordt uitgevoerd, moet de werkgever zorgen voor de juiste veiligheidsmaatregelen: arbeidsongevallen dienen zo snel mogelijk te worden opgemerkt, zodat bedrijfshulpverleners tijdig ter plaatse kunnen zijn.

Zorg dat er een mobiele telefoon, portofoon of elektronisch meldsysteem beschikbaar is! Dit geldt met name ook voor pauzes, dienstwisselingen of vakantie- en verzuimtijden van collega’s.

  • De werknemer die alleen werkt, moet zich met regelmatige tussenpozen bij een andere persoon melden.
  • Het kan nuttig zijn wanneer een andere werknemer af en toe even komt kijken.
  • Indien mogelijk, is een noodalarm een nuttig hulpmiddel. Deze moet eenvoudig te bedienen en gemakkelijk te bereiken zijn.

Gevaarlijke situaties zo goed mogelijk vermijden

Niet alleen ongevallen vormen een risico voor werknemers die alleen werken. Psychologische stress kan ook een risicofactor zijn, bijvoorbeeld als iemand onder druk staat, omdat hij of zij gevaarlijke situaties het hoofd moet bieden zonder de steun van collega’s. Afhankelijk van de activiteit en de werksituatie moet u er op letten dat medewerkers in zulke situaties stevig in hun schoenen staan.

In sommige gevallen kunnen alleen werkende werknemers worden geconfronteerd met agressie van anderen – vooral wanneer de werknemer waardevolle voorwerpen hanteert (bijv. transport van waarde), of wanneer er risicovolle groepen mensen bij betrokken zijn (bijv. mensen onder invloed van drugs of alcohol, denk aan de horeca, maar ook aan zorginstellingen). Met het oog op preventie kan het raadzaam zijn om uw alleen werkende werknemers te laten deelnemen aan een speciale veiligheidsopleiding.

Hoewel de Belgische wet geen speciale bepalingen kent voor alleen werken, is de werkgever wettelijk verplicht om te zorgen voor de veiligheid van de werknemers. Daarom kunnen sommige werkzaamheden niet alleen worden uitgevoerd, zoals het werken in silo’s, of werkzaamheden met springstof. Ook mogen jongeren onder 18 jaar nooit alleen werken.

Risicobeoordeling volgens de Belgische wet

In de codex over het welzijn op het werk is vastgelegd dat iedere werkgever een risicoanalyse moet uitvoeren. Hierin wordt uiteengezet welke risico’s er bestaan in uw bedrijf voor welke beroepsgroepen, en welke maatregelen u neemt om hier iets tegen te doen. Tenslotte mogen uw medewerkers niet in gevaar worden gebracht bij het uitoefenen van hun werk. Hierbij worden de volgende aspecten betrokken en op risico’s onderzocht:

  • De inrichting van de werkplek
  • De werkzaamheden die wordt verricht
  • Het gebruik van (elektrische) machines, gereedschappen of apparatuur
  • Bepaalde fabricage- of werkprocédés
  • Bepaalde werkmaterialen of stoffen
  • Chemische, biologische of fysische factoren
  • De instructie of kwalificatie van werknemers

Indien de resultaten van de analyse op een verhoogd risiconiveau wijzen, moet de werkgever beschermende maatregelen treffen om het risico binnen aanvaardbare grenzen te houden. De maatregelen kunnen gaan van het verplicht dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) tot de installatie van een persoonlijk alarmeringssysteem.

Checklist – veiligheid bij alleen werken

Of u nu een werknemer alleen naar een bouwplaats stuurt of zelf op een ladder werkt in een afgelegen deel van het bedrijf: als alleen werken verbonden is met risico’s, is een goede voorbereiding letterlijk van levensbelang. Om u te helpen bij uw planning, hebben wij een checklist opgesteld met de belangrijkste punten:

Voorbereiding van alleen werkenCheck
Is het onvermijdelijk om alleen te werken? 
Voelt u zich gezond en lichamelijk in staat om het werk te doen? 
Wordt u bij deze werkzaamheid blootgesteld aan verhoogd risico? 
Zijn uw werkervaring en vakdeskundigheid voldoende om deze taak alleen uit te voeren en daarbij met eventuele technische problemen om te gaan? 
Zijn de vereiste PBM’s aanwezig en verkeren ze in goede staat? 
Zijn alle betrokken medewerkers op de hoogte en voorbereid op een noodgeval? 
Is er sprake van nauwlettend toezicht? 
Kunnen ondersteuning of eerste hulp vlug ter plaatse zijn? 
Is er een noodknop of persoonlijk alarmeringssysteem voorhanden? 
Functioneren alle meldsystemen, alarmsystemen en dergelijke naar behoren? 

Veelgestelde vragen over alleen werken in bedrijfscontext

Wat is alleen werken?

Werkzaamheden, die buiten roep- en zichtafstand van anderen wordt uitgevoerd, gelden als alleen werken.

In welke branches komt alleen werken vaak voor?

Alleen werken is niet beperkt tot bepaalde sectoren of werkzaamheden, maar in sommige bedrijven komt het vaker voor. Bij de volgende sectoren komt het regelmatig voor dat werkzaamheden worden verricht buiten roep- en zichtafstand van anderen:

· Magazijn
· Bouwplaats
· Landbouw en bosbouw
· Industrie
· Tuin- en landschapsbouw
· Beveiliging

Is het toegestaan om alleen te werken?

In principe is alleen werken toegestaan, zolang het mogelijk is de taak zelfstandig uit te voeren en er geen verhoogd risico aan verbonden is. In het geval van gevaarlijke werkzaamheden (bijv. werken op hoogte, met hoogspanningsapparatuur of met gevaarlijke chemicaliën) moeten gezondheids- en veiligheidsmaatregelen op de werkplek worden genomen. Anderzijds kunnen sommige activiteiten, zoals het werken in silo’s of met explosieven, niet alleen worden uitgevoerd zonder dat er onacceptabele risico’s optreden. Jongeren onder de 18 mogen nooit alleen werken.

Welke plichten hebben werkgever en werknemer als het gaat om alleen werken?

Werkgevers zijn verplicht om veiligheidsmaatregelen te nemen om de gevaren op de werkplek tot een minimum te beperken, en het risico binnen aanvaardbare grenzen te houden. De werknemers moeten de instructies van de werkgever opvolgen en de nodige veiligheidsmaatregelen treffen alvorens met het werk te beginnen, bijvoorbeeld door persoonlijke beschermingsmiddelen aan te trekken of de werking van machines te controleren.

Welke maatregelen kunnen helpen bij het waarborgen van de veiligheid voor alleen werkende werknemers?

1. Aanwezigheid van een mobiele telefoon, walkie talkie, of een vergelijkbaar apparaat of een installatie om alarm mee te slaan in geval van nood
2. Regelmatige controle door een tweede persoon
3. Naleven van de wettelijke voorschriften, bijvoorbeeld het dragen van veiligheidskleding
4. Deelname aan veiligheidscursussen of trainingen in het geval de risico’s bij alleen werken uitgaan van andere personen

Let op: de hier genoemde voorschriften zijn slechts een keuze uit de belangrijkste wettelijke richtlijnen. Voor gedetailleerde informatie verwijzen we u naar de hier weergegeven voorschriften en wetten. Bij de concrete omzetting in uw bedrijf dient u zich bij twijfel tot een deskundige te richten

Bron afbeelding:
© gettyimages.de
 – Marcelo Silva, DSCimage